भारतीय गायक भीमसेन जोशी हे हिंदी चित्रपटसृष्टीतील एक प्रसिद्ध नाव आहे. त्यांच्या वडिलांचे नाव गुरुराज जोशी होते, ते स्थानिक हायस्कूलचे मुख्याध्यापक आणि कन्नड, इंग्रजी आणि संस्कृतचे अभ्यासक होते. भीमसेन यांच्या कुटुंबातील जवळपास सर्वच जण संगीताशी निगडीत आहेत. भीमसेन हे किराणा घराण्याचे शास्त्रीय गायक होते. वयाच्या १९ व्या वर्षीच त्यांनी गायला सुरुवात केली. याशिवाय त्यांनी संपूर्ण सात दशके शास्त्रीय गायन सुरू ठेवले. भीमसेन यांनी आपल्या गायनशैलीने केवळ कर्नाटकच नाही, तर संपूर्ण भारताला अभिमान वाटवा असे काम केले. भीमसेन शुक्रवारी (४ फेब्रुवारी) त्यांची जयंती आहे.
भीमसेन जोशी यांना ‘भारतरत्न’ देऊन आले गौरविण्यात
भीमसेन जोशी (Bhimsen Joshi) यांचा जन्म ४ फेब्रुवारी १९२२ रोजी गदग, कर्नाटक येथे झाला. पंडित भीमसेन जोशी यांना भारतरत्न जाहीर झाला आहे. याशिवाय त्यांना पद्मविभूषण, पद्मभूषण आणि इतर अनेक पुरस्कारांनीही सन्मानित करण्यात आले आहे. भीमसेन जोशी यांची गणना देश-विदेशात लोकप्रिय हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीतातील महान गायकांमध्ये केली जाते.
Tributes to Bharat Ratna Pt. Bhimsen Joshi on his birth anniversary. We recall his monumental contribution to the world of culture and music. His voice in 'Mile Sur Mera Tumhara' invoked nationalism in millions of Indians. pic.twitter.com/9SWTiF8gkA
— Dilip Saikia (@DilipSaikia4Bjp) February 4, 2022
भीमसेन जोशी यांना लहानपणापासूनच संगीताची आवड होती. किराना घराण्याचे संस्थापक अब्दुल करीम खान यांचा त्यांच्यावर खूप प्रभाव होता. १९३२ मध्ये त्यांनी गुरूच्या शोधात घर सोडले होते. त्यानंतर पुढील दोन वर्षे ते विजापूर, पुणे आणि ग्वाल्हेर येथे राहिले. ग्वाल्हेरमध्ये त्यांनी उस्ताद हाफिज अली खान यांच्याकडून संगीताचे धडे घेतले. आणि अब्दुल करीम खान यांचे शिष्य पंडित रामभाऊ कुंडलकर यांच्याकडून त्यांनी शास्त्रीय संगीताचे प्रारंभिक शिक्षण घेतले.
पंडित भीमसेन जोशी हे १९३६ साली प्रसिद्ध ख्याल गायक होते. ख्यालसोबतच ठुमरी आणि भजनातही त्यांचे प्रभुत्व होते. भीमसेन जोशी यांनी दोन विवाह केले होते. त्यांची पहिली पत्नी सुनंदा कट्टी होती, जिच्याशी त्यांनी १९४४ मध्ये लग्न केले. त्यांना सुनंदा, राघवेंद्र, उषा, सुमंगला आणि आनंद यांची चार मुले होती. १९५१ मध्ये, त्यांनी वत्सला मुधोळकर या कन्नड नाटकातील त्यांच्या सहकलाकाराशी विवाह केला.
"Mile Sur Mera Tumhara"
"ಮಿಲೆ ಸುರ್ ಮೇರಾ ತುಮ್ಹಾರಾ"
"When my tune and your tune merge"Remembering Bharat Ratna Pt. #Bhimsen_Joshi on his birth anniversary today. He was one of the greatest Indian vocalists from Karnataka, in the Hindustani classical tradition.@CMofKarnataka pic.twitter.com/bKbCBynesM
— Ravi S Shekhawat (@ravishmii) February 4, 2022
पण त्यांनी आपल्या पहिल्या पत्नीला घटस्फोट दिला नाही किंवा तिच्यापासून वेगळे झाले नाही. त्यांना वत्सला, जयंत, शुभदा आणि श्रीनिवास जोशी यांची ३ मुले होती. कालांतराने त्यांच्या दोन्ही बायका एकत्र राहू लागल्या आणि दोन्ही कुटुंबेही एक झाली. पण नंतर त्यांना हे योग्य नाही असे वाटल्याने त्यांची पहिली पत्नी वेगळी झाली आणि पुण्यातील सदाशिव पेठेतील चुनावाडी येथे भाड्याच्या घरात राहू लागली.
वयाच्या १९ व्या वर्षी रंगमंचावर दिला पहिला परफॉर्मन्स
भीमसेन जोशी यांनी १९४१ साली वयाच्या अवघ्या १९व्या वर्षी रंगमंचावर पहिला परफॉर्मन्स दिला. त्यांचा पहिला अल्बम वयाच्या २० व्या वर्षी प्रदर्शित झाला. ज्यामध्ये कन्नड आणि हिंदी भाषेत काही धार्मिक गाणी होती. यानंतर दोन वर्षांनी त्यांनी मुंबईत रेडिओ कलाकार म्हणून काम करायला सुरुवात केली.
पंडित भीमसेन जोशी यांनी तानसेन, सूर संगम, बसंत बहार, अनकही यासह अनेक चित्रपटांसाठी गाणी गायली. भीमसेन जोशी यांनीही अनेक रागांना मिळवून करून कलाश्री आणि ललित भटियार यांसारखे नवीन राग रचले. पंडित भीमसेन जोशी यांचे २४ जानेवारी २०११ रोजी निधन झाले.
हेही वाचा :
