चित्रपटसृष्टीचा 50 आणि 60चे दशक हा हिंदी सुवर्णकाळ मानला जातो. गुरुदत्त (gurudutt)हे त्या काळातील दिग्दर्शक, निर्माता आणि अभिनेते होते. गुरु दत्त हे त्यांच्या कल्ट चित्रपटांसाठी ओळखले जातात. त्यांच्या चित्रपटांमध्ये कला, खोली आणि सत्यता होती. चित्रपटांची गाणी तुम्हाला वेड लावायला पुरेशी आहेत. ‘फूल आणि कांटे’ सोडले तर गुरुदत्तचा प्रत्येक चित्रपट सुपरहिट होता. फ्रान्स, जपान, जर्मनी यांसारख्या देशांमध्ये त्यांचे चित्रपट पुन्हा प्रदर्शित होतात तेव्हा लोकांमध्ये त्यांच्याबद्दलची क्रेझ आजही पाहायला मिळते. गुरुदत्त यांची पहिली पसंती जरी अभिनयाला नव्हती, पण त्यांचा अभिनय जगभर गाजला होता. गुरुदत्त साहेबांची आज 97 वी जयंती. या निमित्ताने आम्ही तुम्हाला त्यांच्याशी संबंधित काही किस्से सांगणार आहोत.
9 जुलै 1925रोजी कर्नाटकात जन्मलेल्या गुरु दत्त यांचे पूर्ण नाव वसंत कुमार शिवशंकर पदुकोण होते. ते त्यांच्या काळापूर्वीचा माणूस मानला जात असे. गुरु दत्त यांचे वडील शाळेचे मुख्याध्यापक होते आणि आई लेखिका होती. त्यांना कला आणि शिक्षणाची प्रचंड आवड आहे. त्यांचे सुरुवातीचे शिक्षण कलकत्ता येथे झाले. लहानपणी झालेल्या अपघातानंतर त्यांनी आपले नाव बदलून गुरु दत्त ठेवले. त्यानंतर ते मुंबईत आले आणि त्यांनी हे नाव कायमचे धारण केले.
गुरू दत्त यांची आर्थिक परिस्थिती कमकुवत होती, त्यामुळे ते कधीही महाविद्यालयात जाऊ शकले नाहीत. चित्रपट उद्योगात येण्यापूर्वी दत्त यांनी कलकत्ता येथे टेलिफोन ऑपरेटर म्हणून काम केले. पुढे या नोकरीचा भ्रमनिरास होऊन त्यांनी नोकरी सोडली. यानंतर गुरुदत्त पुण्यातील एका फिल्म कंपनीत काम करू लागले. तीन वर्षांचा करार होता. या कंपनीत काम करत असताना गुरू दत्त यांची देवानंद आणि रहमान यांच्याशी चांगली मैत्री झाली होती.
यानंतर दत्त साहेब कोरिओग्राफर, अभिनेता आणि सहाय्यक दिग्दर्शक म्हणून काम करू लागले. 1944 मध्ये त्यांना पहिल्यांदा ‘चांद’ या चित्रपटात श्रीकृष्णाची भूमिका साकारायला मिळाली. जरी यात त्यांची भूमिका खूपच छोटी होती. दत्त साहब दिग्दर्शित पहिला चित्रपट ‘बाजी’ हा 1951 मध्ये प्रदर्शित झाला होता. गुरू दत्त यांनी बॉलीवूडला जॉनी वॉकर, वहिदा रहमान, लेखक-दिग्दर्शक अबरार अल्वी आणि सिनेमॅटोग्राफर व्हीके मूर्ती यांच्यासह अनेक उत्तम कलाकार दिले आहेत.
1951 मध्ये आलेल्या ‘बाजी’ चित्रपटाच्या सेटवर गुरु दत्त यांची त्या काळातील प्रसिद्ध गायिका गीता रॉय यांची भेट झाली. पहिल्याच भेटीत दत्त साहेबांनी त्यांचे मन त्यांना दिले होते. जसजसे प्रकरण पुढे सरकत गेले तसतसे बैठकांचा फेरा सुरू झाला. अनेकदा गुरू दत्त गीताला भेटायला जायचे आणि अनेक वेळा त्यांच्या लांबच्या गाडीतून. दोघांनी प्रेमाची कबुली दिली आणि 1953 मध्ये गुरु दत्त आणि गीता रॉय यांचा विवाह झाला.
गुरु दत्त यांनी1950-1960च्या दशकात ‘कागज के फूल’, ‘प्यासा’, ‘साहिब बीबी और गुलाम’ आणि ‘चौदविन का चाँद’, ‘आर पार’ आणि ‘सीआयडी’ यांसारखे उत्कृष्ट चित्रपट दिले. ‘सांझ और सवेरा’ हा दत्तचा शेवटचा चित्रपट होता. गुरुदत्त यांनी 10 ऑक्टोबर 1964 रोजी जगाचा निरोप घेतला. गुरू दत्त यांनी आत्महत्या केल्याचे सांगितले जाते, त्यांनी दारूमध्ये झोपेच्या गोळ्या मिसळल्या होत्या. अतिसेवनामुळे त्यांचा मृत्यू झाला होता. जरी त्यांचा मृत्यू आजपर्यंत गुपित आहे.
अधिक वाचा-
–वयाच्या अवघ्या 16व्या वर्षी थाटला तिने संसार; तर 17व्या वर्षी उर्वशी ढोलकिया बनली होती दोन जुळ्या मुलांची आई
–पत्रिका वाटप होऊनही लग्नापर्यंत गेले नाही सलमान-संगीताचे नाते; नंतर ‘या’ क्रिकेटपटूशी थाटला तिने संसार
